“DEMOKRATİK İHTİLALLER ÇAĞINDA GİRİT”
Yazar: Mustafa Yavuz. Belge Uluslararası Yayıncılık. Haziran 2017
Akademik, ansiklopedik değer taşıyan bu tarih kitabına dair birkaç paragraf yazmadan olmazdı. Çünkü bugüne kadar Girit Adası hakkında yazılan en kapsayıcı ve güvenilir kaynaklara dayalı bir araştırma olduğunu belirtmek gerekiyor!
Bu kitabın Türkiye entelijansiyası tarafından hak ettiği ilgiyi görmediğini söylemek gerekiyor. Bu tutum, ezilen Hıristiyan Osmanlı milletlerinin geçmişten günümüze uzanan süreçte derin izler bırakmış demokrasi mücadelelerini ortak tarihimiz olarak görmemeveya bu mücadeleleri günümüz demokrasi mücadelesi açısından önem arz etmeyen olgular olarak değerlendirmekten kaynaklandığını düşünüyorum.
Araştırmacı yazar Mustafa Yavuz’un, 1789-1848 burjuva demokratikler ihtilâller çağının bir halkası olarak değerlendirdiği, ezilen Osmanlı milletlerinin eski rejime karşı kurtuluş mücadelelerini, Girit Adası özelinde inceleyen 438 sayfadan oluşan tarih çalışması bu eksikliğe işaret etmesi bakımdan önem taşımaktadır.
Kitabın en önemli özelliği ise yalan yanlış, düzmece resmi tarih anlayışını boşa çıkaran ve alternatif bir eser olma özelliğidir. Türkçe, Almanca, İngilizce kaynaklarla ezber bozan tarihi bir yolculuğa çıkarıyor okuru.
Bu tarih kitabında, Osmanlı Devleti’nin, Girit Adası’nı nasıl fethettiğini, Hıristiyan halkları ağır vergilerle, cezalarla, baskılarla iliğine kadar nasıl sömürdüğünü ve itiraz eden binlerce insanın nasıl katledildiğini belgelerle açıklıyor.
Girit Adası’ndaki yıkıma, yoksullaştırmaya, cinsel şiddete, demografik yapı değişikliğine, insani trajediye dikkat çeken bu eseri okurken, gerçeklerle yüzleşeceksiniz!
Bu çalışmada, Ada’nın, fetih öncesi ve sonrası tüm yaşanan acılarına, Girit’in sosyo-ekonomik yapısına, kültürüne, inançlarına ve inançlar arası siyasî gerilimlere; despotizme karşı başlatılan ve Avrupa’nın çeşitli gönüllü savaşçılarının da katıldığı ihtilâller sonucunda-1861 Cebeli Lübnan Nizamnamesi’nin (Règlement Organique)- ardından uygulanan 1868 Girit Nizamnamesi ve 1878 Halepa Sözleşmesi ile Osmanlı topraklarında yaşanan ilk parlamenter tecrübelere ve de bu süreçte Müslüman Giritliler ile Ortodoks Giritlilerin değişkenlik gösteren ilişkilerine dair teferruatlı bilgilere ulaşacaksınız.
Araştırmacı, Yazar, Mustafa Yavuz’un roman akıcılığıyla yazmış olduğu “Demokratik İhtilaller Çağında Girit” adlı kitabını okuduğunuzda, despotik Osmanlı Devleti’nin Ada’daki işleyişi ve Osmanlı devlet adamlarının reform ve “çözüm” girişimlerini şiddet kullanarak ve sürüncemede bırakıp işlevsizleştirdiklerini göreceksiniz. Ezilen Hıristiyan Osmanlı milletlerinin dünya tarihsel bağlamda giriştikleri demokratik mücadelelerin değerlendirildiği bu çalışma eşsiz bir başvuru kaynağıdır.
Ayrıca yazarımız, Osmanlı Devleti’nin Balkanları fethi ve müstebit Sultan II. Abdülhamid döneminin Ermeni katliamları hakkında
da ufuk açıcı bilgileri de sunmaktadır.
05.06.2022
Hüseyin Can
